Sprawność fizyczna dzieci w Polsce: WHO bije na alarm!

Eksperci szacują, że tylko co czwarte dziecko w Polsce spełnia zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczące aktywności fizycznej, ćwicząc co najmniej godzinę dziennie. Sprawność dzieci i młodzieży z każdym dziesięcioleciem systematycznie spada. Na szczęście te statystyki można odwrócić. Udowadnia to program edukacyjny Aktywne Szkoły MultiSport, który zmobilizował do ruchu ponad 9 tysięcy uczniów z Dolnego Śląska. II edycja programu ruszy wiosną 2019 r. w szkołach podstawowych w województwie mazowieckim.

Program Aktywne Szkoły MultiSport: I edycja zakończona

Aktywne Szkoły MultiSport to program, który przez ostatni rok prowadzony był w 35 dolnośląskich szkołach podstawowych. Celem projektu jest inspirowanie dzieci, rodziców i nauczycieli do wprowadzenia większej aktywności fizycznej w codzienność uczniów szkół podstawowych.

„W każdej szkole, która wzięła udział w projekcie, przeprowadziliśmy warsztaty związane z aktywnością fizyczną. W warsztatach udział wzięli nauczyciele, rodzice, władze samorządowe, a przede wszystkim dzieci. Rezultatem tych spotkań były pomysły na aktywizację ruchową dzieci. Każda ze szkół opracowała co najmniej jedno rozwiązanie, takie jak aktywna droga do szkoły czy lekcje na piłkach do pilatesu. W większości były to niskobudżetowe rozwiązana, które jak się okazało, przyniosły świetne efekty” – mówi Jakub Kalinowski, prezes Fundacji V4Sport, która realizuje projekt.

W ramach inicjatywy Aktywne Szkoły MultiSport wszystkie dzieci dwukrotnie wzięły udział w teście sprawności Eurofit, który opiera się na 9 prostych ćwiczeniach fizycznych (m.in. skok w dal z miejsca, bieg wytrzymałościowy, próba równowagi, zwis na drążku). Pomiar przeprowadzony na początku i na końcu projektu pozwolił ocenić postępy dzieci i efektywność samego programu.

Wyniki testu sprawnościowego z programu Aktywne Szkoły MultiSport można porównać z danymi gromadzonymi od ponad 30 lat przez Akademię Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie. „Dzięki tym pomiarom wiemy, że dzieci badane w 1979 roku przeciętnie były o 1,8% sprawniejsze, niż ich koledzy badani w 1999 roku i o blisko 4,5% sprawniejsze od rówieśników z 2009 roku. Wydawać się może, że to stosunkowo niewielkie zmiany. Jeśli jednak ta tendencja spadkowa się utrzyma, to niebawem sprawność fizyczna nawet 60 proc. dzieci w Polsce może być na słabym lub bardzo słabym poziomie w odniesieniu do rezultatów z 1979 roku – szczytu kryzysu społeczno-ekonomicznego w Polsce”– zaznacza dr Janusz Dobosz z Narodowego Centrum Badania Kondycji Fizycznej, AWF Warszawa.

Dobrym przykładem spadku sprawności fizycznej jest próba zwisu na drążku na ugiętych ramionach. W 2018 r. chłopcy w wieku 10,5 lat byli w stanie przeciętnie utrzymać się w zwisie na drążku prawie 8 sekund, to blisko 4 sekundy krócej, niż ich rówieśnicy w 2009 r., ponad 7,5 sekundy krócej niż w 1999 roku i aż 16,5 s krócej niż ich rówieśnicy badani w 1979 roku. Optymistyczne jest to, że w ciągu 152 dni dzieci zdołały w znacznym stopniu poprawić wyniki w tym ćwiczeniu i w powtórnym teście uzyskiwali wynik lepszy o ponad sekundę!

Aktywność fizyczna ma wpływ na zdrowe ciało i bystry umysł

Aktywność fizyczna wspiera rozwój psychofizyczny dzieci. Stymuluje prawidłowy rozwój układu kostnego i mięśniowego. Rozwija koordynację ruchową i funkcje poznawcze. „Odpowiednia dawka aktywności fizycznej poprawia funkcjonowanie mózgu, wpływając pozytywnie na koncentrację, pamięć i kreatywność dzieci. Wszystkie te elementy ułatwiają najmłodszym przyswajanie wiedzy” - mówi dr Aneta Górska-Kot, specjalista pediatra.

Ruch jest także najprostszą formą profilaktyki takich chorób jak: otyłość, osteoporoza, cukrzyca typu II, czy nadciśnienie tętnicze. W tej chwili co dziesiąty uczeń drugiej klasy szkoły podstawowej ma podwyższone ciśnienie! Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) siedzący tryb życia zajmuje czwarte miejsce wśród przyczyn śmiertelności ludzi na świecie - za nadciśnieniem tętniczym, paleniem tytoniu oraz podwyższonym poziomem glukozy we krwi.

Dzieci zastygają w bezruchu: co to znaczy?

„Ruch jest naturalną potrzebą dzieci” – mówi dr Aneta Górska-Kot. Tymczasem najnowsze badania HBSC z 2018 r. pokazują, że zaledwie 21 proc. dziewcząt i 24 proc. chłopców w wieku 11 lat podejmuje godzinną, zaplanowaną aktywność fizyczną każdego dnia, zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia. Pojawia się refleksja, że przy tylu pozytywnych dla młodego organizmu skutków ruchu, nie powinien być on kojarzony jako przymus czy kolejny niechciany obowiązek. 20% dzieci wciąż nie bierze udziału w szkolnych zajęciach WF. Eksperci podkreślają, że kluczową rolę w budowaniu odpowiedniego nawyku ruchu odgrywają rodzice. Tymczasem wciąż jedynie 44 proc. dzieci po szkole podejmuje aktywność fizyczną (spacery, jazda na rowerze) wspólnie z rodzicami. 48 proc. dzieci zawożonych jest do szkoły samochodem przez rodziców.

Aktywność fizyczna dostosowana do upodobań dzieci

„Z badania preferencji dzieci przeprowadzonego podczas pierwszej edycji programu ASM, dowiadujemy się m.in. że aktywność fizyczna najmłodszych kojarzy się przede wszystkim ze swobodną formą spędzania czasu wolnego i dobą zabawą. Dobra zabawa jest motywatorem do uprawiania aktywności fizycznej dla 79 proc. dzieci”– podkreśla Jakub Kalinowski. Mówi też, by zachęcać dzieci do ruchu nie porównujmy zawsze ich z wynikami innych, bo to często ma odwrotny skutek. Dobrym sposobem jest pokazywanie dziecku jak poprawiły się jego wyniki, zachęcanie do pokonywania siebie samego, a nie rówieśników. Jest potrzebna rywalizacja, bo to ona rządzi aktywnością najmłodszych, ale wśród starszych dzieci decydujący wpływ na podejmowanie wybranej aktywności fizycznej ma ich własna samoocena.

Więcej inspirujących informacji na temat programu odnaleźć można na stronie internetowej www.aktywneszkoly.pl